Choroba naczyń obwodowych, znana również jako miażdżyca tętnic obwodowych (PAD – Peripheral Artery Disease), jest schorzeniem dotykającym tętnice doprowadzające krew do kończyn, najczęściej nóg. Polega na stopniowym zwężaniu się lub blokowaniu naczyń krwionośnych, co ogranicza przepływ tlenu i składników odżywczych do mięśni i tkanek. Jest to stan bezpośrednio związany z ogólnym stanem układu krążenia i często współistnieje z innymi chorobami sercowo-naczyniowymi.
Zrozumienie choroby naczyń obwodowych: Co warto wiedzieć?
Główną przyczyną rozwoju choroby naczyń obwodowych jest miażdżyca, czyli proces odkładania się blaszek miażdżycowych (cholesterolu, tłuszczów, wapnia) na wewnętrznych ścianach tętnic. Z czasem blaszki te powiększają się, utrudniając przepływ krwi. Czynniki ryzyka rozwoju miażdżycy, a tym samym PAD, są dobrze znane i obejmują przede wszystkim wysokie ciśnienie tętnicze, wysoki poziom cholesterolu, palenie tytoniu oraz cukrzycę. Również wiek (ryzyko wzrasta po 50. roku życia), otyłość, brak aktywności fizycznej oraz rodzinny wywiad chorób sercowo-naczyniowych zwiększają prawdopodobieństwo zachorowania.
Objawy choroby naczyń obwodowych: Jak je rozpoznać?
Najbardziej charakterystycznym objawem choroby naczyń obwodowych jest chromanie przestankowe. Polega ono na pojawianiu się bólu, skurczów lub uczucia zmęczenia w mięśniach nóg podczas chodzenia, które ustępują po krótkim odpoczynku. Ból ten zazwyczaj lokalizuje się w łydkach, ale może również dotyczyć ud lub pośladków, w zależności od tego, które tętnice są zwężone. W zaawansowanych stadiach choroby objawy mogą pojawiać się nawet podczas spoczynku, zwłaszcza w nocy, kiedy nogi są uniesione. Inne symptomy obejmują zimne stopy, wolniejsze gojenie się ran na nogach i stopach, utratę owłosienia na nogach, matowe lub łamliwe paznokcie u stóp oraz blade lub sinoczerwone zabarwienie skóry nóg. Czasami choroba może przebiegać bezobjawowo, co jest szczególnie niebezpieczne, ponieważ proces miażdżycowy nadal postępuje.
Diagnostyka choroby naczyń obwodowych: Kiedy zgłosić się do lekarza?
W przypadku wystąpienia objawów sugerujących chorobę naczyń obwodowych, kluczowe jest jak najszybsze skonsultowanie się z lekarzem rodzinnym lub specjalistą angiologiem. Podstawą diagnostyki jest wywiad lekarski oraz badanie fizykalne, podczas którego lekarz oceni pulsację na tętnicach kończyn dolnych i sprawdzi stan skóry. Podstawowym badaniem diagnostycznym jest wskaźnik kostka-ramię (ABI – Ankle-Brachial Index). Jest to nieinwazyjny test, który porównuje ciśnienie krwi mierzone na kostce z ciśnieniem mierzone na ramieniu. Niski wskaźnik ABI świadczy o zwężeniu tętnic. W bardziej zaawansowanych przypadkach lub gdy konieczne jest dokładniejsze określenie lokalizacji i stopnia zwężenia, lekarz może zlecić badania obrazowe, takie jak ultrasonografia dopplerowska, angio-tomografia komputerowa (angio-TK) lub angio-rezonans magnetyczny (angio-RM).
Leczenie choroby naczyń obwodowych: Od zmiany stylu życia po zabiegi
Leczenie choroby naczyń obwodowych ma na celu złagodzenie objawów, poprawę jakości życia oraz zapobieganie powikłaniom, takim jak niedokrwienie krytyczne prowadzące do martwicy tkanek i konieczności amputacji. Podstawą leczenia jest zmiana stylu życia. Obejmuje ona zaprzestanie palenia tytoniu, co jest absolutnie kluczowe dla zatrzymania postępu choroby. Niezbędna jest również zdrowa dieta, bogata w warzywa, owoce i produkty pełnoziarniste, a uboga w tłuszcze nasycone i cukry. Regularna aktywność fizyczna, dostosowana do możliwości pacjenta, jest niezwykle ważna dla poprawy krążenia i budowania alternatywnych dróg przepływu krwi.
Farmakoterapia i interwencje: Jakie są dostępne metody leczenia?
W leczeniu farmakologicznym stosuje się leki mające na celu obniżenie ciśnienia tętniczego, poziomu cholesterolu oraz zapobieganie tworzeniu się zakrzepów. Do najczęściej przepisywanych należą statyny, leki przeciwpłytkowe (np. kwas acetylosalicylowy, klopidogrel) oraz leki poprawiające przepływ krwi (np. cilostazol). W przypadkach, gdy leczenie zachowawcze nie przynosi wystarczających rezultatów, lub gdy zwężenia są znaczne, stosuje się zabiegi rewaskularyzacyjne. Najczęściej wykonuje się angioplastykę balonową z implantacją stentu, polegającą na poszerzeniu zwężonego odcinka tętnicy za pomocą balonu i umieszczeniu w nim metalowego stentu, który zapobiega ponownemu zwężeniu. W bardziej rozległych zmianach stosuje się by-passy naczyniowe, czyli chirurgiczne ominięcie zwężonego odcinka tętnicy za pomocą przeszczepu naczyniowego. Wybór metody leczenia zależy od lokalizacji i rozległości zmian, a także od ogólnego stanu zdrowia pacjenta.
